Het verschil tussen ziel en geest

Eén van de (vele) redenen waarom ik van de antroposofie hou, is omdat het mensbeeld dat Steiner schetst het meest overeenkomt met wat ik zelf waarneem in de geestelijke wereld. In weinig stromingen wordt een zo duidelijk onderscheid gemaakt tussen ziel en geest. De meeste mensen gooien dit op één hoop en gebruiken deze twee woorden door elkaar heen. Nou... en? Is dat niet gewoon een semantische discussie? Nee, zeker niet. Ziel en geest zijn twee zeer verschillende delen van ons wezen en het kennen van het onderscheid ertussen is heel behulpzaam voor je ontwikkeling.

Ik ga proberen het verschil tussen ziel en geest zo eenvoudig mogelijk te beschrijven. Ik ben me er van bewust dat ik daarmee de subtiliteit van het geheel enigszins geweld aandoe, maar als ik dat niet doe, wordt het te ingewikkeld en schiet het z’n doel voorbij. Onze aardse woorden schieten nu eenmaal tekort bij het beschrijven van de onstoffelijke werkelijkheid. Het zij zo.

De reden dat ik hier nu over schrijf heeft te maken met het tijdsgewricht waarin wij ons bevinden. In de ontwikkelingsperiode die we achter de rug hebben en die wij nu aan het afsluiten zijn, zijn we helemaal vergeten wie wij zijn. Wij zijn gaan denken dat wij mensen zijn die worstelen met het geestelijke maar wij zijn geestelijke wezens die worstelen met het menselijke. Om op dat andere been te komen m.b.t. de vraag ‘wie Ben Ik’, is het belangrijk om te weten waarmee je je identificeert.

Hier op aarde bestaan wij uit vier wezensdelen: fysiek lichaam, etherlichaam, astraal lichaam (ziel) en geest (hoger Ik). Het fysieke lichaam is bekend. Het etherlichaam zorgt ervoor dat ons lichaam niet uit elkaar valt (ontbindt) en dat alle organen en fysiologische systemen in ons lichaam functioneren. Het is ongeveer een centimeter groter dan ons fysieke lichaam en wordt gevoed door het zgn. Zilveren Koord: daar doorheen komt, uit de geestelijke wereld, de levensenergie die het fysieke lichaam bij elkaar en functionerend houdt. Het etherlichaam laat zich ‘zien’ als we gestorven zijn: de levensenergie die erin aanwezig is zorgt ervoor dat haar en nagels nog drie dagen doorgroeien na het overlijden. In het bestek van deze tekst beschouw ik fysiek lichaam en etherlichaam als een geheel.

Dat wij meer zijn dan een fysiek lichaam is een toenemende groep mensen bekend. Maar waaruit bestaat dat ‘meer’ dan?

Laat ik beginnen met de geest, dat wat onze aardse verschijning de geest geeft, het hoger Ik, het IK BEN. Onze geest is de onsterfelijke, onschendbare, unieke en in zichzelf perfecte goddelijke vonk. Het is dat grootse en tegelijkertijd piepkleine onderdeeltje van het Al-bewustzijn dat jij bent. Het is jouw stukje van wat wij God of ‘het Al’ noemen. Uniek en perfect, ‘niks meer aan doen’ zouden we zeggen. Echter, die goddelijke vonk, dat geestwezen, is van een dusdanig hoge trilling, dat het niet zomaar een fysiek lichaam kan betrekken. Het verschil in trilling tussen de vaste materie hier op aarde en die van je geest is zo groot, dat er letterlijk kortsluiting zou ontstaan: je fysieke lichaam zou doorbranden. Vergelijk het maar met een doorgeslagen stop of een doorgebrand apparaat. De spanning is te hoog en dan brandt het door.

En daarom hebben wij een astraal lichaam: de ziel. De ziel is de intermediair tussen hemel en aarde. Tussen lichaam en geest. De ziel is als het ware een koppelingsstuk, een transformator die ervoor zorgt dat de geest contact kan maken met je fysieke verschijning hier op aarde. Vergelijk het met een adapter die ervoor zorgt dat de stroom (geest) een apparaat (fysiek lichaam) kan voeden. Alleen is die adapter geen tastbaar ding. En hij heeft ook geen vaste vorm. De ziel ontwikkelt zich constant en naarmate die ontwikkeling vordert, kan een steeds groter deel van je geest zich via je fysieke lichaam uitdrukken op aarde. Dat proces heet: de vergeestelijking van de materie, of ook: het creëren van de hemel op aarde.

De ziel is dus een hulpmiddel, een hulpstuk. En deze ziel is weliswaar onstoffelijk, maar aards. Je ziel gaat al je aardelevens mee en ontwikkelt zich met elk leven. Je zou kunnen zeggen: jij (je geest, die dezelfde blijft) trekt elke keer zijn jas aan (ziel) en stapt dan in een nieuwe auto (fysiek lichaam). Deze jas is getekend door het dragen. Er zitten beschadigingen op, sommige plekken zijn versleten door steeds herhaalde bewegingen, hier en daar een scheur, een verloren knoop, maar ook lintjes, medailles, insignes en versieringen. Kortom: alles wat je tot dan toe meegemaakt hebt in die jas is er aan te zien. Sommige jassen zijn heel oud, anderen nog behoorlijk nieuw. Ze bestaan er in alle modellen, soorten en maten... precies zoals het past bij degene die hem draagt.

In de ziel zijn dus alle ervaringen opgeslagen die je tot nu toe op aarde hebt opgedaan. Dat is bijvoorbeeld merkbaar in je sympathieën en antipathieën. Je kunt iemand die je voor het eerst ontmoet zomaar, zonder reden, heel sympathiek vinden of er direct een hekel aan hebben. Dat is je ziel, die weet dat hij deze andere ziel al eens eerder ontmoet heeft en die zich herinnert dat dat heel leuk was, of juist niet. Evenzo heb je voor- en afkeuren voor bepaalde zaken of gebeurtenissen. Allemaal onbewuste ervaringen en herinneringen van de ziel.

Naast deze gegevenheden uit het verleden, zeg maar: de wetmatige gevolgen van je doen en laten in je vorige levens, is er ook een deel van de ziel dat je voor elke incarnatie opnieuw inricht. Zoals je elk aardeleven een andere fysieke verschijning hebt, zo heb je ook elke keer andere persoonlijkheidskenmerken. Je kiest een bepaalde karakterstructuur, je temperament, de manier waarop je leert en denkt, je intelligentie, je talenten en onvermogens. Afhankelijk van de geschiedenis die je ziel achter de rug heeft, richt je deze voor ieder leven opnieuw in, met kenmerken die je het beste dienen voor wat je in dat leven komt doen en ontwikkelen. Dat zijn jouw eigen-aardigheden voor dat leven. Je aardse eigenschappen. En je volgende leven heb je weer andere persoonlijkheidskenmerken en karaktereigenschappen, net zoals je de volgende keer een ander lichaam hebt.

Van deze kenmerken van de ziel kan je dus niet zeggen dat jij het bent, want als dat zo was, zou het niet kunnen dat je de volgende keer heel iemand anders bent. Er is een hogere instantie in jou, je Geest, die deze eigenschappen zo gekozen heeft voor dit leven. Met de bedóeling om er iets aan te ontwikkelen. De ziel is, net als je fysieke lichaam, een onderdeel van je aardse verschijning. En wij zijn in al die opeenvolgende levens bezig om de ziel steeds geschikter te maken voor het doorlaten van een steeds groter deel van onze geest. Daarom heet het ook ziele-ontwikkeling. De geest hoeven we niet te ontwikkelen. Wie je in wezen bent is al perfect.

Als wij denken dat wij deze ziel zijn, dan beperken we onszelf enorm. Voor de meesten die dit lezen is het heel vanzelfsprekend dat jij niet je lichaam bent... datzelfde geldt voor je ziel. Dat ben je niet, dat heb je. Al die typische karaktereigenschappen en persoonlijkheidskenmerken, dat ben je niet, daar ben je mee behept. Het is een onderdeel van je aardse voertuig. En jouw hoger Ik, jouw geestwezen staat aan het stuur. Als je op dat andere been kunt komen begrijp je dat je veel meer macht en zeggenschap hebt. Dat is wat er bedoeld wordt met: wij zijn gaan denken dat wij mensen zijn die worstelen met het geestelijke maar wij zijn geestelijke wezens die worstelen met het menselijke. Niet alleen ons lichaam, ook onze ziel is menselijk. Je geest weet dat er veel meer mogelijk is dan je ziel denkt. Je ziel zit op dit moment alleen wat vast in de beperkingen van het aardse denken.

Jij bent een goddelijk, geestelijk, kosmisch wezen. Uniek. Perfect. Een groots lichtwezen dat een piepklein onderdeeltje is van het kosmische bewustzijn. Je hebt een fysiek lichaam en een ziel tot je beschikking om je hier op aarde uit te drukken. Maak er iets moois van, schep, creëer en laat je niet beperken door wat je dénkt dat er mogelijk is en door wie je dénkt dat je bent. Want je denken is niet je geest, je denkvermogen is net zo aards als je lichaam en je ziel. Je gedachten draaien steeds datzelfde verhaaltje af over wie jij bent. En zetten je daarmee vast in de eigen-aardigheden die je voor dit leven gekozen hebt. Dat verhaaltje over jezelf zorgt ervoor dat het oude zich blijft herhalen... terwijl dat nou precies het deel van je ziel is dat zich wil ontwikkelen.

~ wordt vervolgd ~

Omdat we op aarde de overgang maken naar de 4^e dimensie*, waardoor de fysieke materie op een hoger niveau gaat trillen, kunnen onze lichamen een substantieel groter deel van ons geestwezen gaan dragen. Daartoe moet ook de materie waaruit onze ziel gemaakt is een verandering doormaken, om deze hogere trilling door te kunnen geven naar het lichaam. Over deze (collectieve) veranderingen in de ziel de volgende keer meer.

*zie mijn artikel van juli 2011 "Wat er in de wereld gebeurt dat niet in de krant staat"