Opvoeding 5: wat bepaal je, wat niet?

In de tijd dat Camiel aan het proefzwemmen was voor zijn A-diploma, kwam hij een keer thuis met een spijkerrokje in plaats van zijn eigen korte broek. Quinten, die toen 3 was, was er helemaal weg van en trok het meteen aan. Ik had nog ergens een maillot, dus kon hij er ook de straat mee op. Dat was het begin van een periode van twee jaar waarin hij regelmatig jurken en rokken droeg. Toen hij vier werd en naar de basisschool ging, bleef hij ze dragen. Inmiddels had hij schouderlang blond haar, maar hij bleef een jongen: speldjes en andere typische 'meisjes-fliebeltjes' hield hij niet van en onder zijn paars-fluwelen bloemenjurk droeg hij kaplaarzen, anders "was het zo onhandig in de zandbak."

In die tijd kwamen diverse ouders naar mij toe om te zeggen dat ze het zo geweldig vonden dat ik hem dat liet doen. De eerste keer was ik verbaasd: ja, natuurlijk, waarom niet? Op die vraag kreeg ik nooit echt een antwoord. Het idee dat ik het niet toe zou staan was voor mij ondenkbaar. Waarom zou ik in godsnaam?

We hebben allemaal onze beelden, verlangens, ideeen over hoe we graag willen dat onze kinderen zijn of zullen worden. Daar is ook niks mis mee, want zonder verlangens en idealen kun je denk ik niet leven. Het probleem is alleen dat we veel van die wensen onbewust op onze kinderen plakken. En zonder dat we het in de gaten hebben, duwen en sturen we onze kinderen dan in een richting die wij graag willen. Maar is dat ook wat je kind wil?

De vraag is natuurlijk, waar ligt de grens tussen je kind laten doen wat hij wil en hem opvoeden. Want enerzijds wil je dat ze zichzelf kunnen zijn, anderzijds heb je als opvoeder ook de verantwoordelijkheid. Ik gebruik daarom als sleutel altijd de volgende vraag: wie draait er op voor de consequenties? Dat blijkt in de praktijk goed te werken.

Als ze naar buiten willen zonder jas terwijl het bar koud is, dan verbied ik het. Want als ze ziek worden zit ik met de gebakken peren. Maar naar school in een jurk? Prima. Wil ik dat mijn kind bepaalde kleren niet aantrekt en andere juist wel? Hoezo? Voor wie doe ik dat? Omdat ik mij schaam als hij er niet bij loopt volgens de heersende kledingcode? Dan doe ik dat niet voor mijn kind, maar voor mijzelf. En geef ik mijn kind de boodschap: wat jij wilt is niet goed. Dat is nogal wat.

Natuurlijk wil je graag dat je kind er leuk uitziet, dat 'ie geaccepteerd wordt, dat 'ie erbij hoort. Maar als dat betekent dat 'ie zichzelf niet kan zijn, wat leer je hem dan? Dat hij niet op zichzelf kan vertrouwen. En zelfvertrouwen – er mogen zijn zoals je bent – is toch wel een van de belangrijkste dingen die je je kind mee kunt geven.

Zoals Camiel, die in groep 5 eens naar school ging in een wollen legging met daarover een trui. Hij werd uitgelachen door een jongen in zijn klas. Wat heb je gezegd toen hij lachte, vroeg ik hem. "Het gaat niet om hoe het hoort, maar om wat je leuk vindt" had hij geantwoord. En op mijn vraag wat hij nu ging doen zei hij: "morgen weer aantrekken". Ik was trots op hem. Zelfvertrouwen maakt dat je zelf durft te bepalen wat je doet. Als je je oren naar anderen laat hangen wordt je gek: zoveel mensen, zoveel meningen. En welke moet je dan kiezen?