Opvoeding 2: kijk uit wat je zegt: je kind gelooft het

We kennen ze allemaal: die situaties waarin je met je handen in je haar staat en lelijke dingen tegen je kind zegt. Zo'n uitroep komt voort uit je eigen onmacht, maar ondertussen heb je wel iets over je kind gezegd: Jij denkt alleen aan jezelf! of: Bah, wat ben jij onaardig, of zelfs: Lelijkerd! Vul zelf maar in; wat zeg jij tegen je kind?

Waar je op zo'n moment, midden in al je frustratie, niet bij stil staat, is dat een kind dit allemaal gelooft en voor waar aanneemt. Je ouders zijn je goden: je bent van hen afhankelijk, zij zijn degenen die 'het allemaal weten' en die jou leren hoe je het moet doen en hoe alles in zijn werk gaat. Een kind heeft van nature een rotsvast vertrouwen in z'n ouders. Hij kan ook niet anders, want zonder ouders is hij nergens.

Deze opmerkingen vestigen in de loop van de tijd een diep geworteld zelfbeeld bij je kind en het lastige ervan is: het is onbewust. Een kind hoort zijn 'goden' zeggen dat hij een egoist is, dus is het waar. En het kan heel lang duren voor je later van zo'n zelfbeeld af komt, als je het je al bewust wordt.

Ik heb mezelf aangeleerd om tegen mijn kinderen niet te spreken in de 'jij bent'-vorm maar in de 'ik ervaar'-vorm. "Ik vind dit vervelend en ik zou het fijner vinden als..." is heel wat anders dan "jij bent vervelend". En "He, ik ben er ook nog, voor mij moet het ook leuk zijn" is heel wat anders dan "egoist!".

De moeilijkheid zit 'm in het feit dat we op zo'n moment waarschijnlijk alleen maar onze eigen ouders nadoen. We weten zelf niet beter en zeggen alleen maar na wat ons toegevoegd is toen we klein waren. En dat zijn we ons vaak niet bewust.

Hoe zit het daarmee? Wat is er tegen jou gezegd toen je klein was? En ben je het daar eigenlijk mee eens? Klopt dat met wie jij werkelijk bent of wilt zijn? Loop je de hele tijd van alles voor je kind te doen, zelfs te sloven, omdat je bang bent dat je anders een egoist bent? Dan deed je moeder dat waarschijnlijk ook en noemde jou een egoist als je daar geen oog voor had en jij 'alleen aan jezelf dacht'. En dat geef je nu door aan je eigen kind, die dat dan later ook weer gaat doen.

Het is wel de moeite waard om eens te kijken naar wat jou toegevoegd is en te beslissen wat daarvan wel en wat daarvan niet bij jou past. Dan kun je namelijk kiezen hoe je wilt zijn en hoef je niet bang te zijn een egoist genoemd te worden als je eens voor jezelf kiest en zegt: "nee, hier heb ik nu geen zin in, ga maar iets doen wat je zonder mij kunt doen." Dan hoef je je kind ook geen egoist meer te noemen omdat jij geen nee kunt zeggen. Daarmee bespaar je je kind een hoop ellende, want alle 'oude rommel' die je in jezelf opruimt, bespaar je je kinderen.